ÇANAKKALE SAVAŞLARI(18 Mart 1915 -  9 Ocak 1916)

Çanakkale Savaşı tarihin en büyük zaferlerinden biridir. Gelibolu Yarımadası'nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında gerçekleşmiştir.

Tarihin belki de en kanlı, en dramatik ve Türklerin kahramanlık destanlarıyla dolu bu savaşlar, İngiliz, Avusturalyalı, Yeni Zelandalı ve Fransız birliklerinin amaçlarına ulaşamayıp geri çekilmeleriyle son bulur.

19 Mayıs 1915 tarihinde Anzak Cephesini yarmak için başlattığımız cephe saldırısı ve Avustralyalıların, Boyun mevkiini ele geçirmek için 7 Ağustos 1915 tarihinde yaptıkları karşı saldırı,bu savaşların en ölümcül olaylarıdır.

Tarihin en büyük savunma savaşlarından biri Gelibolu Yarımadası’nda yapıldı. Genç, Tümen komutanı Mustafa Kemal‘in azmi düşmana ilerleme imkânı vermedi. 25 Nisan 1915ten itibaren yan düşman saldırılarına karşı 19.Tümen Komutanı Mustafa Kemal önce Arıburnu sonra Conkbayırı, Kireçtepe ve Anafartalar’da düşmanı yenilgiye uğrattı. Bu zaferler Arıburnun’da Mustafa Kemal’in ‘’Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve başka komutanlar gelebilir.” emriyle bütünleşen Türk askerinin eseridir.

SAVAŞIN NEDENLERİ

1. İstanbul’u alarak Osmanlı Devleti’nin savaş dışı bırakılmak istemesi.
2. İtilaf Devletleri’nin, zor durumda bulunan Rusya’ya erzak ve cephane yardımını boğazlar yoluyla sağlamak istemesi.
3. Balkan Devletleri’ni kendi yanlarında savaşa sokarak Balkanlarda Almanlara karşı yeni bir cephe açmak istenmesi.

SAVAŞIN SONUÇLARI

1. Çanakkale’nin geçilemeyeceği ve Türk yurdunun işgal edilemeyeceği anlaşıldı.
2. Dünya Savaşı’nın uzamasında etkili oldu.
3. İngiltere ve Fransa’dan yardım alamayan Rusya’da karşılıklar çıktı. Çarlık Rusya’sı yıkıldı.
4. Mustafa Kemal’in Türk halk tarafından tanımasına neden oldu.
5. Bu zafer, kurtuluş savaşımızın güç kaynağı oldu.
6. Troya’nın öcü alındı.

ÇANAKKALE SAVAŞLARI KRONOLOJİSİ

1914

28 Haziran: Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahdı Ferdinand, bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürüldü. I. Dünya Savaşı'nın başladı.

28 Temmuz: Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Sırbistan'a savaş ilan etti.

2 Ağustos: Osmanlı İmparatorluğu ve Almanya, Çarlık Rusya’sına karşı antlaşma imzaladı.

3 Ağustos: Winston Churchill, Birleşik Krallık tarafından üretilen iki Türk gemisine el koydu. Almanya Fransa'ya savaş ilan etti.

4 Ağustos: Osmanlı İmparatorluğu, Boğazlar Antlaşması gereği tüm savaş gemilerine kapalı tutacağını ilan etti.Almanya Belçika'ya saldırdı.Birleşik Krallık Almanya'ya savaş ilan etti.

6 Ağustos: Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Çarlık Rusya’sına savaş ilan etti.

10 Ağustos: Alman savaş gemileri SMSGoeben ve SMSBreslau, Akdeniz’de Britanya donanmasından kaçarak Çanakkale Boğazını geçtiler

16 Ağustos: Goeben ve Breslau mürettebatı Alman kalarak Osmanlı Donanması saflarına katıldı.

30 Ağustos: Alman sahil topçu müfrezesi, Çanakkale Boğazı’nın her iki yakasındaki istihkâmlarda göreve başladı. Bu istihkâmlarını komutasına Alman Amiral Von Usedom atandı.

20 Eylül: İngiliz Amiral Sackville Carden, Malta Üs Komutanlığı'ndan yeni teşkil edilen Abluka Filosu Komutanlığı'na atandı. Filo, Çanakkale Boğazı girişini ablukaya almakla görevlidir.

27 Eylül: Boğazlar, tüm deniz ulaşımına (ticari gemiler dahil olmak üzere) kapatıldı.

Ekim 28: SMS Goeben ve SMS Breslau, gemileri Ukrayna da bulunan Odessa ve Sivastopol Limalarını bombaladı.

2 Kasım: Çarlık Rusya’sı Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etti.

3 Kasım:İngiliz abluka filosu boğazın dış istihkâmlarını topa tuttu.

6 Kasım: Birleşik Krallık, Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etti.

13 Aralık: Mesudiye Zırhlısı Sarısığlar Koyu’nda,İngiliz B 11 denizaltısı tarafından torpillenerek batırıldı.

14 Aralık: Mareşal Liman VonSanders başkanlığındaki 42 kişilik bir Alman subay grubu Alman Danışma Kurulu olarak İstanbul’a geldi.

11 Ocak: Amiral Carden tarafından hazırlanan deniz harekâtı planı İngiliz Donanma Bakanlığı’na sunuldu.

15 Ocak: Fransız denizaltısı Saphir, Köseburnu açıklarında batırıldı.

28 Ocak: Deniz harekatıyla Çanakkale Boğazı geçilerek İstanbul’un işgaline karar verildi. Harekât tarihi 19 Şubat 1915 olarak belirlendi.

Deniz Harekâtı - 1915

19 Şubat: İngiliz gemileri, Çanakkale Boğazı’nın dış tabyaları olan Seddülbahir ve Kumkale topçu bataryalarını -19 top- bombalayarak susturdu.

25 Şubat: Mustafa Kemal’in 19. Tümen Komutanlığı’na atanması. Komutanın, karargâhın ve 57. Alay’ın Tekirdağ’dan Eceabat’a intikali.Birleşik Donanma’nın Çanakkale Boğazı’na ilerlemesi.

26 Şubat: Seddülbahir ve Kumkale bataryalarının tahribi için çıkarma yapıldı.

1 Mart: Yunanistan Başbakanı Venizelos, Gelibolu Yarımadasına yapılacak amfibi harekâta üç tümenlik bir kuvvetle destek vereceğini açıkladı.

2 Mart: Mareşal Liman von Sanders, Çanakkale'deki Osmanlı Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.

4 Mart: İngiliz çıkarma birliklerince Seddülbahir ve Kumkale bataryalarının tahribinin tamamlanması ve Türk karşı taarruzu nedeniyle karadan çekilmeleri.Birleşik Krallık, Fransa ve Çarlık Rusya’sı arasında Boğazların taksimini öngören İstanbul Antlaşması'nın imzalanması.

7 Mart: Birleşik Donanma’nın sahil bataryaları iki gün süreyle yeniden bombalandı.Nusrat Mayın Gemisi, gecenin karanlığından yararlanarak Çanakkale Boğazı girişindeki Karanlık Koy'a 26 mayın attı.

11 Mart: General SirIan Hamilton, Akdeniz İtilaf Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.

17 Mart: Amiral Robeck'in Birleşik Donanma Komutanlığı'na atandı.

18 Mart: Birleşik donanmanın yoğun bombardımanı (saat 14:00 dolayları). Fransız BouvvetZırhlısı’nın mayına çarparak batması (saat 17:45). BouvvetZırhlısı’nın batmasıyla oluşan açığı kapatmak için pozisyon alan İngiliz İrressitibleZırhlısı’nın mayına çarparak batması. İngiliz İnflexibleZırhlısı’nın mayına çarpmasıyla ağır hasar görmesi. Fransız Suffren ve GauloisZırhlı’larının sahil topçusunun ateşini yemesi sonucu ağır hasara uğraması. Deniz Harekâtı’nın iptali ve birleşik donanmanın çekilmesi.

24 Mart: Boğazların güvenliği için, Alman Mareşal Liman vonSanders komutasında 80.000 kişilik 5. Ordudüzenlendi.

26 Mart: Mareşal Liman von Sanders 5. Ordu Komutanlığı'na atandı.

Kara Harekâtı

25 Nisan: Kara Harekatı’nın başladı. Seddülbahir Cephesi’nde ve Arıburnu Cephesi’nde altı kumsalda çıkarma harekâtı başladı.

28 Nisan: Birinci Kirte Muharebesi.

1 Mayıs: Arıburnu Cephesi'nde Türk taarruzu.

6 Mayıs: İkinci Kirte Muharebesi başladı.

8 Mayıs: İkinci Kirte Muharebesi sona erdi.

12 Mayıs: Türk Muavenet torpidobotu İngiliz Goliath zırhlısını torpilleyerek batırdı.

13 Mayıs: Churchill ve Amiral Fisher'in istifa etti.

19 Mayıs: Türk kuvvetlerinin Arıburnu Cephesi’nde, başarısız genel taarruzu.

20 Mayıs: Arıburnu Cephesi'nde Anzak karşı taarruzu. İtalya'nın, İtilaf Devletleri safında savaşa girdiğini ilan etmesi.

25 Mayıs: Alman denizaltısı U-21 İngiliz zırhlısı Trumph'u torpilleyerek batırdı.

26 Mayıs: Alman denizaltısı U-21 İngiliz zırhlısı Majestic’i torpilleyerek batırdı.

1 Haziran: Mustafa Kemal albaylığa terfi etti.

4 Haziran: Üçüncü Kirte Muharebesi başladı.

21 Haziran: Birinci Kerevizdere Muharebesi başladı.

28 Haziran: Zığındere Muharebesi başladı.

5 Temmuz: Zığındere Muharebesi sona erdi.

12 Temmuz: İkinci Kerevizdere Muharebesi başladı.

13 Temmuz: İkinci Kerevizdere Muharebesi sona erdi.

6 Ağustos: Kirte Bağları Muharebesi başladı. Suvla Çıkarması başladı. Anzak Kolordusu 2. Tümen'inin Kocaçimen Tepesi - Conk Bayırı hattına yönelik taarruzu başladı. (Sarı Bayır Harekatı). - Kanlısırt Muharebesi başladı.

7 Ağustos: Conk Bayırı Muharebesi başladı. Kılıçbayır Muharebesi başladı.

9 Ağustos: I. Anafartalar Savaşı başladı.

10 Ağustos: Conk Bayırı Muharebesi sona erdi.

12 Ağustos: Kirte Bağları Muharebesi sona erdi. Tekketepe Muharebesi başladı.

15 Ağustos: İngiliz 9. Kolordu komutanı General F. Stopford görevden alındı.

21 Ağustos: İkinci Anafartalar Savaşı başladı.

14 Ekim: Bulgaristan İttifak Devletleri safında yer aldı..

29 Ekim: Almanya ile Osmanlı Devleti arasında Balkanlar üzerinden demir yolu hattıyla bir kara ulaşım hattı işlemeye başladı.

3 Kasım: İngiliz Yüksek Savunma Konseyi, "Gelibolu tahliye edilmelidir" yönündeki görüşünü İngiliz Hükümeti'n bildirdi.

6 Kasım: İngiliz Savaş Bakanı Kitchener, yerinde incelemek için Gelibolu'ya geldi.

15 Kasım:Kitchener, Seddülbahir Cephesi dışında iki cephedeki kuvvetlerin tahliye edilmesi kararı verdi.

7 Aralık: Müttefikler, Arıburnu ve Anafartalar cephelerindeki kuvvetlerin tahliyesine karar verdi.

10 Aralık: Arıburnu ve Anafartalar Cephelerindeki müttefik kuvvetlerin tahliyesine başlandı.

19 Aralık: Her iki cephedeki tahliye işlemi tamamlandı.

27 Aralık: Seddülbahir Cephesi kuvvetlerinin tahliyesine karar verildi.

9 Ocak: Seddülbahir Cephesi'ndeki müttefik kuvvetlerin tahliyesi tamamlandı. Gelibolu'da müttefik askeri kalmadı. Çanakkale Savaşları'nın sona erdi.