KIBRIS BARIŞ HAREKÂTLARI (20 Temmuz – 15 Ağustos 1974)

”AYŞE TATİLE ÇIKSIN”

Osmanlı İmparatorluğunun 1571’de fethettiği Kıbrıs, 1878’de imzalanan Berlin Anlaşmasıyla 50 yıl süreyleİngiltere’ye kiralanmıştı.Amaç, Ruslara karşı kaybedilen 93 harbi sonrasında İngiltere’nin desteğini almaktı. I. Dünya savaşından sonra ada tamamen İngiltere’nin oldu.

Türkler ile Rumlar arasında Adadaki ilk karışıklıklar, kiralama süresinin dolmasına 8 yıl kala başladı. 1920’de Rumların, İngiltere'nin onayını almadan Yunanistan'a katılma plebisiti yapmak istemesi ve Birleşik Krallık yönetiminin buna izin vermemesi, Rumların önce Birleşik Krallık'ı adadan çıkarmak istemesine neden oldu. 1959 yılında Türk ve Rum halklarının ortak yönetecekleri bir Kıbrıs Devleti’nin kurulması kabul edildi. Varılan mutabakata göre Türkiye, Yunanistan ve İngiltere garantör ülkeler oldu. Rumlar Birleşik Krallık'ın adadan çekilmesinin ardından, Türklerle birlikte ortak devlete razı olmadılar. Kıbrıs’ın tüm yönetimine el koyma yoluna gittiler; uluslararası anlaşmaları ve anayasayı çiğneyerek Türklere saldırılarda bulunmaya başladılar.

Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı olarak seçilen Makarios öncülüğünde kurulan EOKA (Kıbrıs Milli Mücadele Örgütü) adlı Rum örgütü, Türklere karşı saldırılara başladı.

Bu saldırıların en kanlısı 1963 Aralık ayında yaşanan “Kanlı Noel”di. Yüzlerce Türk bir gecede katledildi. Her geçen gün artan olaylara Türkiye kayıtsız kalmadı. Türk savaş uçakları, Lefkoşa üzerinde uçarak Rumlara ilk mesajı verdi.

1964’te İsmet İnönü hükümeti, TBMM’den Kıbrıs’a müdahale yetkisi aldı. Hükümet, 7 Haziran’da Ada'ya müdahale edeceğini duyurdu. Ancak ABD Başkanı Lyndon Baines Johnson, 5 Haziran’da İsmet İnönü’ye yazdığı ünlü “Johnson Mektubu” ile ABD’den gelen açık tehdit üzerine Kıbrıs’a müdahale planı rafa kaldırıldı. ABD’den alınan cesaretle Yunanistan,Adayı tamamen kendisine bağlama girişiminde bulundu. Bu, bardağı taşıran son damlaydı.

Adadaki Türklere karşı girişilen baskı, zulüm ve katliamların artması sonucunda dönemin Başbakanı Bülent Ecevit askeri müdahale kararı aldı.20 Temmuz 1974’te Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs’ta başlattığı harekât Türk Silahlı Kuvvetlerinde “Atilla Harekâtı”, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde “Kıbrıs Barış Harekâtı” olarak adlandırılmıştır.

Ecevit’in "Biz aslında savaş için değil barış için, yalnız Türklere değil Rumlara da barış getirmek için Ada'ya gidiyoruz" cümleleriyle dünyaya duyurulan harekât Lefkoşe ve Girne’ye yapılan çıkarmayla başladı.

25 Temmuz 1974’te toplanan I. Cenevre Konferansı’nda alınan kararlara uymayıp çekilmeyen ve zulümlere devam eden Rum tarafı ile yapılan II. Cenevre Konferansı’ndan da bir sonuç çıkmadı.

Dönemin Dışişleri Bakanı Turan Güneş’in, 2. Harekâtı başlatan “Ayşe Tatile Çıksın” parolasıyla

14 Ağustos günü ikinci harekât başladı. Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere adanın %37’sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı.140.000 ila 200.000 Rum adanın kuzeyinden,42.000 ila 65.000 Türk adanın güneyinden göçmen oldu.

Türk ordusunun kaybı: 498 Şehit,1200 yaralı. Kıbrıs Türklerinden: 270 sivil şehit, 803 kayıp sivil, 1.000 dolaylarında yaralı. Toplam:3.841

Kıbrıs Cum. ve Yunanistan’ın kaybı:4.000 ölü ve 12.000 yaralı Toplam:16.000

Sonuçları:

1. Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit ve Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan bu müdahaleyle tarihe geçtiler.
2. Kıbrıs Türkleri zulümden kurtarılıp bağımsızlıklarını kazandı.
3. Kıbrıs’ın bugünkü sınırları çizildi.Ve, her iki taraf için de barış geldi.
4. 13 Şubat 1975’te Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu.
5. Rauf Denktaş, Federe Devlet ve Meclis Başkanı oldu.
6. 15 Kasım 1983’te ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) kuruluşu dünyaya ilan edildi.
7. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı da yine Rauf Denktaş oldu.